Onte tivemos no Congreso un debate relativo á Convalidación ou derrogación do Real Decreto-lei 22/2012, de 20 de xullo, polo que se adoptan medidas en materia de infraestruturas e servizos ferroviarios. Para presentar o real decreto-lei tomou a palabra, a ministra de Fomento.
Ana Pastor afirmou que se pretende que o transporte ferroviario público sexa eficiente, sostible e de calidade.
Enumerou os obxectivos deste Real Decreto-Lei, que pasan por asegurar a sustentabilidade futura do sistema, mellorar a calidade do servizo e sacar o máximo rendemento das infraestruturas ferroviarias.
Xunto a iso, dixo que outros dos fins desta medida son incrementar o número de operadores ferroviarios, ampliar o acceso dos cidadáns aos servizos de alta velocidade mediante unha substancial rebaixa de prezos e incrementar a porcentaxe de mercancías transportadas por ferrocarril.
Ademais, preténdese racionalizar a oferta de servizos ferroviarios á realidade actual do país, sanear as contas públicas e fortalecer a industria e o know how ferroviario.
Explicou que para logralo, levará a cabo a longo deste ano e ata xullo de 2013 un proceso de reformas no sector ferroviario que o faga máis eficiente, cunha mellor calidade a prezos máis razoables e que estea preparado para a entrada doutros operadores.
Na súa comparecencia, a ministra de Fomento recordou que, a pesar de que España conta cunha infraestrutura de primeiro nivel e un operador referente en todo mundo, a sustentabilidade do sistema ferroviario español está ameazada polo seu elevado endebedamento - o seu pasivo ascende a 20.000 millóns de euros- e pola ineficiente utilización dos seus recursos.
Neste sentido, informou que aos contribuíntes españois o funcionamento da rede de trens cústalles 2.500 millóns de euros anualmente.
Respecto dos Ferrocarrís de Vía Estreita (Feve), a ministra destacou que a súa situación económica é cando menos precaria, dado que ingresa 45 millóns de euros e gasta 194 millóns, é dicir, tres veces máis. Ademais, a pesar de que o Estado realiza unha achega de case o dobre dos ingresos, todos os anos xérase débeda, que xa supera os 500 millóns de euros.
A iso habería que engadir que os seus índices de ocupación son do 20% e que compiten con Renfe nalgunhas liñas, factores que reforzan a necesidade do cambio.
Ana Pastor referiuse á situación de Renfe, que arrastra graves problemas estruturais que lle impiden dar o salto para converterse nun gran operador internacional así como facer sostible e eficiente a súa operación nacional.
Respecto ao transporte de mercancías, no que xa operan 16 empresas ferroviarias, ademais de Renfe, a cota total non alcanza o 4%.
Dixo que Renfe segue xogando o papel de operador dominante, tal e como sinalou recentemente a Comisión Nacional do Competencia e, con todo, ten unhas perdas anuais de case 66 millóns de euros.
Explicou que algunhas estacións e servizos ferroviarios mostras importantes ineficiencias e falta de rendibilidade económica e social.
Así, recordou que actualmente existen 52 servizos de media distancia considerados ineficientes, cuxo índice de ocupación está por baixo do 15% e o índice de cobertura do billete (ingresos/gastos) está na orde do 16%.
Nestes servizos, o déficit anual alcanza os 34,1 M€ (cifras 2011). É dicir, cada un destes viaxeiros paga aproximadamente uns 7 € polo seu billete, pero os españois pagan, a través dos seus impostos, uns 31 € por cada viaxe.
Dixo que só en 2011 houbo 176 estacións ou apeadeiros nos que non se chegou a 1 viaxeiro diario que se subise ou se baixase nun tren de media distancia; en 152 estacións ou apeadeiros non se alcanzaron 3 viaxeiros diarios; e existen servizos ferroviarios de media distancia que unen capitais de provincia que levan de 3 a 5 viaxeiros de media.
Neste punto, a ministra indicou que Renfe Operador organizarase en catro sociedades: viaxeiros, mercancías, mantemento, e xestión de activos e material rodante.
Este modelo presenta, ademais, importantes vantaxes. Por unha banda, Renfe mantén a súa condición de Operador Público de referencia e Renfe Operador constitúese no accionista 100% das sociedades. O esquema empresarial adoptado, ademais, é similar ao doutros Operadores Ferroviarios Públicos do ámbito europeo.
Así mesmo, afirmou que as Administracións que teñen transferidos os servizos ferroviarios de proximidade e media distancia van poder elixir o operador ferroviario que prestará estes servizos.
Ana Pastor sinalou que o Real Decreto Lei tamén aborda unha tarefa pendente desde fai décadas, que é a planificación dos servizos ferroviarios. Para iso, procederase á adecuación da oferta ferroviaria á demanda cidadá, e facilitarase un marco no que se estableza a viabilidade das infraestruturas ferroviarias, que permitan manter unha rede ferroviaria pública viable.
Unha vez que a proposta estea definida, iniciarase un proceso de diálogo das Comunidades Autónomas, administracións públicas e partidos políticos.
Resaltou outro aspecto relevante do Real-Decreto Lei é o impulso ao proceso de reestruturación e racionalización do sector público e fundacional do ámbito do Ministerio de Fomento.
Concluíu, con esta frase: "Saben que sempre apostei polo dialogo e agora máis, dialogarei ata o último minuto, porque estou convencida que as reformas só son eficaces se son reflexo do interese común"
