Esta mañá na cidade de León reuníronse os presidentes da Junta de Castilla y León, Juan Vicente Herrera, o presidente da Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo, o presidente do Principado de Asturias, Javier Fernández, e o presidente do Gobierno de Aragón, Francisco Javier Lambán.
Tras este encontro asinaron esta Declaración Conxunta que transcribo a continuación:
“Que as comunidades de Galicia, Principado de Asturias, Aragón e
Castilla y León comparten intereses comúns, froito das súas características
socioeconómicas, da súa relación de veciñanza e dos seus profundos vínculos
históricos que lles permitiron desenvolver fórmulas de colaboración de
veciñanza entre elas, así como doutras de colaboración horizontal no marco
dunha nova política de cooperación e de cohesión do Estado autonómico,
iniciativas e actuacións que dificilmente se poderían levar a cabo de forma illada
por unha comunidade autónoma. Exemplos destas iniciativas son a planificación
conxunta do Camiño de Santiago, Patrimonio da Humanidade, ou a constitución dun
foro estable de colaboración entre comunidades autónomas con desafíos
demográficos (FREDD).
Neste
Estado autonómico, a Conferencia de Presidentes constitúe unha ferramenta
fundamental como foro institucional de diálogo e coordinación. Por iso, os
gobernos autonómicos de Galicia, Principado de Asturias, Aragón e Castilla y
León amosan o seu compromiso en consolidar o papel da Conferencia de
Presidentes como máximo órgano de cooperación entre o Estado e as comunidades
autónomas, traballando conxuntamente no desenvolvemento dos acordos que se
alcanzaron na súa última reunión do 17 de xaneiro de 2017.
As
catro comunidades autónomas colaboraron activamente nos traballos preparatorios
para promover e impulsar un novo modelo de financiamento autonómico, que se
fundamente no pleno respecto á Constitución, e en concreto, ao principio de
igualdade entre todos os españois recollido no artigo 139.1, o cal, garante que
todos os españois teñen os mesmos dereitos, con independencia de onde vivan, e
no artigo 138.2, que establece que as diferenzas entre os estatutos non poderán
implicar, en ningún caso, privilexios económicos ou sociais, tal e como se
acordou na última reunión da Conferencia de Presidentes.
Así
mesmo, colaboraron activamente a través do Foro Español de Regiones con Desafíos
Demográficos (FREDD) e no marco da Comisión frente al Reto
Demográfico na fase preparatoria da Estrategia Nacional
frente al reto demográfico, cuxa elaboración e
desenvolvemento por parte do Goberno de España foi outro dos acordos da última
reunión da Conferencia de Presidentes.
Por
iso que, reunidos na cidade de León, o 19 de febreiro de 2018, chegaron ás
conclusións que a continuación se manifestan:
1. Transmiten
ao Goberno de España a necesidade perentoria de defender como prioritaria a
definición do novo modelo de financiamento autonómico, cuestión que debe
abordarse de xeito inmediato para, deste modo, poder garantir a prestación dos
servizos fundamentais por parte das comunidades autónomas.
Por
iso, instan a continuar e avanzar nos seus traballos nunha proposta de modelo
que debe ser obxecto dun consenso multilateral no seo do Consejo de Política
Fiscal y Financeira, no cal se teñan en conta as particularidades, necesidades
e posicións de todas as administracións afectadas. Manifestan a súa
preocupación polo calendario electoral dos próximos anos que podería engadir
máis incerteza a uns acordos xa de por si complexos de acadar polo que
consideran necesario dar cumprimento no presente exercicio ao acordo do 17 de
xaneiro de 2017 nesta materia.
En
todo caso, consideran que no novo modelo de financiamento autonómico debe reforzar
os seguintes principios:
a) A garantía da prestación de niveis similares de servizos públicos en todas
as comunidades autónomas, con independencia da súa capacidade para xerar
ingresos tributarios, garantindo a suficiencia dinámica naqueles supostos nos
cales os ingresos non evolucionen de forma homoxénea.
b) O novo sistema de réxime común debe ser o resultado dun consenso
multilateral no seo do Consejo de Política Fiscal y Financeira, no cal se teñan
en conta as necesidades e posicións de todas as administracións afectadas.
c) A corrección dos déficits de financiamento nos servizos que presenta o
modelo vixente, dotando o sistema de maiores recursos.
d) A potenciación do principio de suficiencia garantindo que as comunidades
autónomas dispoñan dos recursos precisos para financiar o total dos servizos da
súa competencia tanto no presente como no futuro. O sistema debe garantir a
suficiencia dinámica a través da vinculación dos recursos que atribúe o sistema
de financiamento á evolución dos ingresos tributarios totais do Estado.
e) Debe definirse un sistema de nivelación total, que garanta a suficiencia
para todos os servizos asumidos. Para iso, existirá un catálogo de servizos,
cuxo financiamento estea asegurado a través dos recursos que o sistema atribúa
ás comunidades autónomas.
f) A incorporación da cláusula tradicional en todas as reformas do sistema de
financiamento, conforme á cal ningunha comunidade autónoma empeora a súa
posición financeira como consecuencia da reforma.
g) A potenciación dos mecanismos de nivelación, a través dunha dotación
suficiente destes mecanismos.
h) No desenvolvemento dos principios de suficiencia estática e dinámica e de
nivelación, as necesidades de financiamento das comunidades autónomas deberán
fixarse atendendo aos determinantes dos seus necesidades de gasto reais.
Mentres se empregue un sistema de aproximación indirecta deberán terse en
conta, en maior medida, variables tales como os custos fixos, a orografía, a
superficie, a dispersión, a baixa densidade, a baixa taxa de natalidade ou o
envellecemento e sobreenvellecemento da poboación, entre outros.
i) A avaliación das necesidades reais realizarase de forma específica en
relación aos gastos vinculados á educación, á asistencia sanitaria e aos gastos
sociais.
- Avaliarase de forma diferenciada o efecto da aplicación da Lei de
dependencia. O cálculo das necesidades reais realizarase tendo en conta as
seguintes variables: número de persoas dependentes atendidas, grao de
dependencia, tipo de prestación e dependentes potenciais e a dispersión
territorial. O financiamento deberá ser suficiente para alcanzar os niveis de
cobertura recollidos orixinalmente en la Lei de dependencia.
- Avaliarase de forma especial o déficit no financiamento do gasto sanitario e
a dinámica de crecemento deste gasto. En particular, o gasto sanitario
ponderarase en función do seu peso actual no gasto real das comunidades
autónomas, e financiarase axustando a variable dos grupos de idade do gasto
sanitario, recollendo a creación de novos tramos a partir dos 65 anos (maiores
de 85 anos) e aumentando a súa ponderación, tal e como vén evidenciando a
dinámica deste gasto. Ademais, realizaranse revisións periódicas para axustar
estes indicadores e ponderación, de forma que se garanta a suficiencia dinámica
do gasto sanitario no modelo de financiamento.
- Teranse en conta criterios que permitan impulsar o reequilibrio territorial
entre zonas densamente poboadas e zonas en declive demográfico e proporcionar
servizos públicos de calidade a estas últimas, así como garantir un
desenvolvemento económico sustentable e integrado para todos, prestando
atención ao investimento en políticas de conciliación da vida laboral, familiar
e persoal e de apoio á natalidade e á dotación de recursos para o desenvolvemento
rural dado o seu carácter transversal e a súa incidencia no vertebramento do
territorio.
j)
A avaliación do comportamento dos mecanismos de revisión anual incorporados no
actual sistema de financiamento.
k) A plena efectividade do principio de lealdade institucional, que impida que
decisións do Estado afecten a capacidade financeira das comunidades autónomas
para facer fronte á prestación dos servizos, debendo estas ser compensadas pola
totalidade dos efectos financeiros que poidan producirse. A tal efecto, deberá
procederse á avaliación, no marco do principio de lealdade institucional
previsto no actual sistema, das diferentes medidas adoptadas polo Estado que
tivesen podido afectar os ingresos e gastos autonómicos.
l) A redefinición da recadación normativa, de modo que se garanta que a cada
territorio se lle imputan os recursos que lle corresponden, e que as
comunidades autónomas, no exercicio da súa autonomía financeira, asuman a plena
responsabilidade dos incrementos e diminucións de recadación que sexan
consecuencia do exercicio da súa capacidade normativa. Neste sentido, debería
impulsarse un ordenamento sobre unhas bases comúns do regulamento dos tributos
cedidos (como xa sucede co IRPF), garantindo unha recadación homoxénea en todo
o territorio que sirva como elemento de apoio ás necesidades de gasto e fomente
a corresponsabilidade fiscal.
m) A potenciación das políticas de desenvolvemento rexional e, en concreto, do
Fondo de Compensación Interterritorial, instrumento constitucionalmente ligado
ao principio de solidariedade a través de recursos adicionais aos do sistema de
financiamento, mediante unha adecuada dotación orzamentaria e unha reforma dos
elementos de reparto.
n) A reforma do sistema de financiamento deberá abordar a situación dos mecanismos
extraordinarios de apoio á liquidez das comunidades autónomas baixo as premisas
de que as diferenzas entre comunidades autónomas no volume de débeda acumulada
non se corresponden cun eventual mellor ou peor financiamento relativo asignado
polo actual sistema e que as medidas que se adopten deberán respectar unha
igualdade de trato entre todas as comunidades autónomas.
o) A avaliación do impacto das reformas en materia de Administración local
sobre o financiamento e as necesidades de gasto das comunidades autónomas. Así
mesmo, consideran necesario que se aborde a necesaria reforma do financiamento
local.
2. O 28 de outubro de 2013 as catro comunidades autónomas asinaron a primeira
declaración institucional en materia demográfica na cal, entre outros puntos,
subscribían os seguintes:
-
A crise demográfica non é un problema específico das nosas comunidades, afecta
tamén o resto de España e moitas rexións europeas. É polo tanto, un problema de
Estado. Os gobernos de Galicia, Asturias, Aragón e Castilla y León demandan
unha Estrategia Española por el Cambio Demográfico, coa participación de todas
as administracións españolas: Administración Xeral do Estado, administracións
autonómicas e locais (deputacións provinciais, comarcas e municipios), que
deseñe unha resposta conxunta e de futuro para paliar o envellecemento e o
despoboamento territorial.
- Os acordos a favor do equilibrio demográfico que alcancen os gobernos
autonómicos e o goberno de España deberán proxectar a continuidade destas
políticas no ámbito da Unión Europea.
A
esta primeira declaración institucional sucedéronlle outros acordos que viñeron
fortalecer o impulso das políticas sobre desafíos demográficos, e a definir os
sectores prioritarios de actuación: envellecemento activo e saudable;
natalidade e conciliación da vida laboral e familiar; novas oportunidades de
emprego, formación e vivenda para a xuventude; e desenvolvemento económico e
social sustentable no medio rural.
Desde
2013 incorporáronse os gobernos de Castilla-La Mancha, Extremadura, Cantabria e
La Rioja ata conformar na actualidade un foro integrado por 8 comunidades
autónomas.
Froito
de todo iso acadáronse pasos importantes como a inclusión da cuestión
demográfica no Acuerdo de Asociación del Gobierno de España en el marco de la
programación de la Política de Cohesión para el período 2014-2020, e como
prioridade política do Comité das Rexións no novo mandato lexislativo da Unión
Europea.
3.
Neste marco, instan ao Goberno de España a que presente a proposta de
“Estrategia Nacional frente al Reto Demográfico” e sexa debatido no marco da
comisión creada ao efecto, á que, como comunidades integrantes do Foro de
Comunidades Autónomas por el Cambio Demográfico achegamos as nosas propostas e
prioridades, aprobadas na nosa última reunión celebrada o 26 de xuño de 2017 na
cidade de Teruel.
Dadas
as características demográficas que comparten as catro comunidades autónomas
(despoboamento, dispersión territorial e envellecemento) consideran de especial
importancia a elaboración e posta en marcha dunha Estrategia de Cooperación
Territorial contra la Brecha Dixital que abranga medidas que permitan alcanzar
os obxectivos europeos de banda larga ultrarrápida nas catro comunidades
(cobertura de máis de 30Mbps para o 100% da poboación, co horizonte no ano 2020
e de 100Mbps para o 50% dos fogares).
4. Consideran que o cumprimento dos acordos e compromisos adquiridos pola
Conferencia de Presidentes no seu último encontro, como estes do financiamento
autonómico e unha maior sensibilidade cara aos desafíos demográficos por parte
de todas as políticas públicas, entre outras, requiren dun reforzado pulo e
seguimento dos seus avances no marco do Comité Preparatorio, de Impulso y
Seguimiento que permita adoptar as medidas necesarias para concretar os
compromisos y asegurar o seu desenvolvemento, previo a unha nova reunión da
Conferencia de Presidentes.
5.
Comparten, así mesmo, conforme ao previsto no regulamento do comité, que este
órgano debe emprender o exame previo dos asuntos que poidan incluírse na axenda
da próxima conferencia e a preparación da documentación necesaria, polo que
debe buscar consensos entre as comunidades noutros grandes retos en asuntos de
especial relevancia para elas nos cales se poden lograr principios de acordos."
