Asisto hoxe en Santiago de Compostela, na
Cidade da Cultura ao acto de entrega das Medallas de Galicia 2018, que nesta
edición foron concedidas na categoría de ouro a María Emilia Casas Baamonde e Álvaro Rodríguez Bereijo, expresidentes do Tribunal Constitucional e
O presidente da Xunta de Galicia, Alberto Núlez Feijóo fixo
entrega das Medallas e pronunciou este discurso:
“Galicia é un gran pórtico. A recuperación
do Pórtico da Gloria axuda a recuperar unha idea esencial para entender o ser
do noso país. O Mestre Mateo recolle un sentimento latente da Galicia do seu
tempo e trasládao ata nós a través dos séculos.
Hai na súa obra unha alegoría en pedra da
galeguidade que non perde vixencia. Tanto os observadores eruditos como os
profanos destacan que as figuras da obra magna do románico non son estáticas,
senón que posúen un dinamismo conmovedor. Falan entre elas, míranse, manteñen
un intenso diálogo como se fosen sorprendidas nun faladoiro ou nun primitivo
parlamento.
A moi poucos metros do Pórtico da Gloria,
no Pazo de Xelmírez, abriuse en 1981 o Pórtico político da Galicia que debería
participar coa súa propia voz no concerto da democracia española.
Aquela primeira Cámara autonómica elixiría
un presidente que, como foi recordado, acaba de dicirnos adeus en datas
recentes, deixando unha lembranza de gratitude en todos os galegos sen
distinción de ideoloxías.
Xerardo Fernández Albor teimou por facer
do autogoberno unha casa común, confortable, grata, amable e capaz de adaptarse
aos cambios. Quixo que a terra que recuperaba a liberdade dialogase consigo
mesma e cos demais pobos de España, de Europa e do mundo, igual que as figuras
do Pórtico da Catedral que lle dan a benvida aos peregrinos.
A Galicia dos nosos días está realizando
moitos soños, e faino sen sacrificar a súa fraternidade, nin establecer
divisións, nin excluír a ninguén.
Para ir erguendo esa patria soñada, os
galegos non tivemos que pagar ningún tributo oneroso en forma de discordia
social, porque fomos quen de elaborar un patriotismo afectivo que non necesita
reforzarse con inimizades.
Persoeiros como o presidente Fernández
Albor souberon trasladar a irmandade natural da sociedade galega ás
institucións, de tal maneira que o noso modelo democrático bebe nas mesmas
fontes históricas que todas as democracias representativas, e, ao mesmo tempo,
inspírase no espírito comunitario tradicional do noso pobo.
Aquela “República dos soños” que, segundo
lembra a escritora Nélida Piñón, os galegos buscaban alén do mar, xa podemos
construíla entre nós. Aquel “país de palabras” que Carlos Casares evocaba en
moitas das súas páxinas e conversas, está presente na Galicia de hoxe. Soños e
palabras son o grande arsenal que posúe a nosa cidadanía, e que nos capacita
para estar no mundo. Non temos nin precisamos soños nin palabras prestadas,
senón palabras e soños que nacen aquí e nos proxectan fóra dos nosos lindeiros.
Señoras e señores. Ben poderiamos asociar
a Constitución con outro Pórtico que enmarca o conxunto das nosas liberdades.
Son galegos de nacemento, exercicio,
vocación ou experiencia, e en todos eles alenta o sentido común que María
Emilia Casas ten sinalado en varias ocasións como o noso selo distintivo, xunto
con outra característica que ela denomina “respecto” e que ten percibido mesmo
“na máis pequena das nosas aldeas”. Un respecto que, lonxe de supoñer
distancia, é un requisito básico da democracia.
Non sempre houbo respecto e sentido común
na historia constitucional española. Juan José González Rivas e outros autores
firmaron unha certeira reflexión sobre o que chaman el constitucionalismo
frustrado.
Non son poucas as frustracións
constitucionais sufridas por España da man de constitucións que resultaron
frustradas e tamén frustrantes, debido a que se concibían, elaboraban e
promulgaban “contra” alguén, como se fosen unha prolongación sutil ou expresa da
loita partidaria.
Eran, en suma, constitucións dunha parte
de España que, en consecuencia, nacían mortas e estériles para organizar e
harmonizar a convivencia. Nelas había vencedores e vencidos, mentres que a
Carta Magna de 1978 nace dunha “suma de renuncias”, por recorrer a unha feliz
expresión de Álvaro Rodriguez Bereijo.
Como se ve, as palabras dos homenaxeados
deste Día de Galicia de 2018 seguen a ser unha inspiración de máxima
actualidade, pero se son dignos de recibir a máxima distinción da nosa terra é
tamén polos seus feitos.
Estes tres fillos de Galicia dirixiron o
Tribunal Constitucional máis do 30 por cento da súa historia e cómpre
agradecérllelo porque, coa súa profesionalidade, co seu espírito de Xustiza,
non só representaron a nosa terra nunha das súas institucións máis importantes
senón que tamén a protexeron. Velando polo cumprimento da Constitución, da que
emana o noso Estatuto, protexeron o noso autogoberno.
Velaí a achega fundamental da idea
democrática, que modifica enteiramente os marcos de convivencia que rexeran ata
entón. Con ela, as vitorias e as derrotas pasan a ser provisionais. Nin a
vitoria capacita para apropiarse das institucións, nin a derrota supón quedar á
marxe delas, nunha especie de exilio interior.
Atrás queda a asociación do Estado cun
individuo, clase ou ideoloxía. O gobernante é un mero inquilino do Estado que
ten o deber de preservalo e rexelo de acordo cun contrato plasmado na
Constitución. De aí que sexa capital a tarefa do Tribunal Constitucional, e
especialmente dos presidentes como María Emilia Casas Baamonde, Juan José
González Rivas e Álvaro Rodriguez Bereijo.
O Pórtico da Gloria é de todos; dos que
habitamos este momento da historia, dos que nos precederon nos séculos pasados,
e tamén de aqueles que vivirán no futuro. Sabemos que o monumento estará aí
cando sexamos un recordo, e que establecerá un vencello entre nós e os homes e
mulleres do mañá.
Sucede algo semellante coa democracia e a
Autonomía consagradas na Constitución. Responden a anhelos afastados, e sentímonos
comprometidos coa súa preservación dinámica porque desexamos que os españois e
galegos do futuro as desfruten. Por iso, cando a Constitución se defende contra
diferentes ameazas, estase defendendo a todos os que quixeron, queren e
quererán vivir en liberdade.
Nin os valores artísticos que expresa o
Pórtico, nin os principios que recolle a Constitución son alleos á necesidade
de posibles melloras e adaptacións. A recuperación do vello esplendor das
figuras do Mestre Mateo, que non fai máis que destacar a concepción orixinal,
pode ser un excelente modelo para futuras actualizacións do texto
constitucional. Ao redor do Pórtico houbo acordo entre especialistas,
cooperación institucional, visión a longo prazo, un obxectivo claro e, sobre
todo, houbo sosego. Velaí pautas que poden ser aproveitadas no Pórtico
constitucional.
O Pórtico demóstranos que o vigor dun
símbolo non se mide en anos, senón na vixencia daquilo que simboliza. Evidencia
tamén que a rixidez e a solidez non son sinónimos, senón que para que algo sexa
resistente e perdurable precisa da flexibilidade necesaria para ser válido
baixo diferentes circunstancias.
Señoras, señores, ilustres premiados coa
Medalla de Ouro de Galicia. O patriotismo afectivo que distingue os galegos é
un compendio de sentimentos.
Sentímonos vencellados ao que está máis
preto de nós, a persoas, paisaxes e vivencias. Sentímonos habitantes dunha
lingua que ten, depositada en palabras, lembranzas antigas. Sentímonos
partícipes dun empeño común no que todos temos algo importante que achegar. E
tamén compartimos o orgullo, o orgullo de contar cun Estatuto de Autonomía e
unha Constitución que nos consagra como cidadáns libres. O noso patriotismo é
ademais patriotismo constitucional e patriotismo autonómico.
É ese un sentimento que xa forma parte do
acervo colectivo dos galegos: unha identidade concibida para integrar, non para
dividir; unha identidade que non nace do enfrontamento interno nin externo,
senón desde e cara á concordia.
Os galegos non nos limitamos a asumir a
Constitución, senón que traballamos para que a Constitución asumise a nosa
esencia. A Constitución está impregnada tamén dun constitucionalismo galego.
Non só porque os “pais” galegos da Carta
Magna, como o presidente Fraga ou o recentemente falecido profesor Meilán Gil,
actuaron como emisarios da visión colectiva do noso pobo.
Non só porque o pobo ratificou o texto coa
maioría propia de quen se ve recollido nel. Tamén porque os galegos defendemos
a Constitución desde as diferentes institucións do Estado, tanto a nivel
nacional como a nivel autonómico. Defender a Constitución é defender o conxunto
de España, pero tamén defender a Constitución é defender Galicia, a súa
identidade propia e a súa Autonomía e o seu autogoberno para participar nos
asuntos de España.
Por iso, os maxistrados que recoñecemos
hoxe merecen tamén un recoñecemento dos galegos porque, co seu papel, protexen
o compromiso constitucional do noso pobo, que é o seu pobo.
Como cada 24 de xullo, é obrigado ter un
recordo, como xa se tivo aquí, para todas as vítimas do accidente de Angrois
ocorrido hai cinco anos. Aquela fatídica xornada cambiou a historia do Día de
Galicia, que deixou de ser un día exclusivamente de celebración. Tanto o
cambiou que mesmo cambiou o día en que se outorgan as Medallas de Galicia,
anteriormente era o 25 de xullo e, en recordo das vítimas, pasou a ser o 24 de
xullo.
Galicia seguirá tendo presente as vítimas
de Angrois e non se sentirá reconfortada ata que o traballo xudicial remate e
aclare que pasou e cales foron todas as causas do fatídico accidente.”
Si desexa facer algún comentario poder enviar un correo a celso.delgado@congreso.es
Recibirá resposta.
